Agjencia e lajmeve Kosovanews kosovanews.info
Dërgesat e diasporës nga Zvicra në Kosovë me kalimin e kohës janë më të vogla se që kanë qenë më përpara dhe kjo është e kuptueshme. Për të ilustruar këtë trend, Kurt Kunz, udhëheqës i sektorit për bashkëpunim me vendet e lindjes në kuadrin e DEZA-s (Drejtoria për Zhvillim dhe Bashkëpunim) në hapje të debatit ka cituar një studim të realizuar me mbështetjen e DEZA-s para katër vitesh. “Studimi, veç tjerash ka treguar se vetëm 3 për qind e parave të dërguara atje përdoren për arsimim të familjarëve. Edhe disponimi për investim është zbehur dhe sigurisht më i vogël se që pritet atje. Por potencial nuk është etëm dërgimi i parave por edhe profesionalizmi,përvojat e mira nga Zvicra”, ka thënë Kurt Kunz
Ndërkaq debati i zhvilluar në ambientet e DEZA-s, në temën “Diaspora dhe zhvillimi: Rolet? Potencialet? Sfidat” i drejtuar nga korrespondenti i gazetës NZZ për Ballkan, Andreas Ernst, është fokusuar jo vetëm në Kosovën. Ai është marrë me atë se si perceptohet ndihma e diasporës në vendet e prejardhjes, çfarë raportesh ndërtohen në mes të diasporës, atyre vendeve dhe Zvicrës, në çfarë mase ndikojnë dërgesat nga diaspora në zhvillimin e vendeve përkatëse dhe cilat janë pritjet e të gjitha palëve të përfshira në këtë proces.
Këto tema janë rrahur nga një panel i përbërë nga Amor Ben Hamida, shkrimtar dhe publicist tunizian me qëndrim në Zvicër, dr. Bashkim Iseni, studiues i shkencave sociale dhe ekspert i Ballkanit Perëndimor, drejtor i platformës albinfo.ch, Edin Dacic, ndërmarrës, drejtues i ndërmarrjes Daccomet AG që vepron në trekëndëshi Zvicër, Bosnjë, Serbi dhe Andy Tschümperlin, deputet nacional i profilizuar për çështje të migracionit.
“Rënia në tokë”
Përvojat në Ballkan të ndërmarrësit Dacic të shpalosura në këtë debat kanë qenë të përziera: nga fillimi entuziast dhe ngapak naiv e deri te zhgënjimet e herëpashershme dhe në fund “rënia në tokë”, në rrafshin real.
“Fillimisht mendon se për të zhvilluar biznes në vendin e prejardhjes të mjafton fakti se e njeh gjuhën e atij vendi dhe mendon se i njeh edhe njerëzit. Por kur fillon puna konkrete e sheh se realiteti është shumë më kompleks. Ballafaqohesh me një mentalitet tjetër, me burokraci, me një perceptim të ndryshëm dhe pritje të ndryshme të investimit tënd si njeri i ardhur nga diaspora”, ka thënë Dacic. Probleme të tjera janë pastaj edhe mangësia e ekspertizës në fusha të caktuara, kryesisht si pasojë e shkallës së pamjaftueshme të ngritjes së arsimimit profesional në vendet e Ballkanit.
Për shkrimtarin Ben Hamida, perceptimi që kanë tunizianët për mërgimtarët e tyre në Zvicër është se ata jetojnë në parajsë, me bollëk dhe gjithë të mirat. Natyrisht, ata nuk e njohin gjithë kompleksitetin e çështjes, por, për të ndërtuar këtë perceptim “u ndihmojmë” edhe ne kur shkojmë atje për pushime. E tregojmë paranë, shpenzojmë pa masë etj.
Ndërsa Bashkim Iseni është marrë me transacionalizmin në raport me fenomenin e diasporës. “Nocioni i transnacionalizimit i përshtatet më së miri gjendjes së popullatave migruese ngase ky nocion reflekton më së miri lidhjet e tyre me kulturën e prejardhjes dhe me vendin pritës (integrimit). Këto dy dimensione mund të jenë shumë të frytshme për zhvillimin e vendit, pra shumë më shumë se vetëm transferimi i remitencave, që shpeshherë janë shfrytëzuar për konsum dhe importim të të mirave materiale”. Ai më tutje ka shpalosur rezultatet nga një studim në të cilin është edhe vetë bashkautor, që po realizohet në kuadër të Universitetit të Neuchatelit.
Shtetet e prejardhjes nuk dijnë si ta shfrytëzojnë potencialin e diasporës
“Studimi ynë (Forumi zviceran për studimin e migrimeve dhe popullatës, Universiteti i Neuchâtel-it) me diasporën e Bosnjës dhe Hercegovinës vë në pah perceptimet se popullata dhe vendimmarrësit e atjeshëm e kanë parasysh potencialin që paraqet diaspora, por nuk dinë se si ta mobilizojnë atë. Veç kësaj, diaspora konsiderohet si pjesë e trupit kombëtar, edhe pse jeton për gjatë kohë jashtë vendit”, ka thënë Iseni në debat.
Ndërsa ai ka potencuar se potenciali financiar i diasporave “i bën hije potencialit intelektual dhe rrjetit profesional dhe personal që gëzojnë pjesëtarët e diasporës shqiptare. Prandaj, aksioni i Zvicrës në favor të duhet të jetë i dyfishte, sikurse ndaj qeverive të vendit pritës (veçanërisht atyre të nivelit lokal), të cilat nuk i gëzojnë resurset për ta thithur potencialin e diasporës së tyre, por edhe ndaj diasporës, veçanërisht sa i përket nevojës së organizimit në Zvicër para se të mendohet kontributi efikas në zhvillimin e vendit të prejardhjes.
Për deputetin Andy Tschümperlin, efektiviteti i ndihmave nga diaspora për zhvillimin e vendeve të prejardhjes varet edhe nga ajo se sa ndihmohet nga shoqëria pritëse (Zvicra) integrimi – dhe jo asimilimi – i gjeneratave të reja të të huajve këtu. Në mesin e masave që merren në këtë drejtim, por që, sipas tij duhet të shtohen, është edhe sigurimi i mësimit plotësues në gjuhët amtare të komuniteteve të huaja. Ai ka treguar përvojat e tij në lidhje me këtë problematikë. Në disa kantone ka arritje solide ndërsa në disa të tjera puna çalon. Ka regjione brenda kantoneve të caktuara ku madje shteti, përmes projekteve të veçanta edhe mbështet financiarisht mësimin plotësues në gjuhët e komuniteteve, ka thënë Tschumperlin duke nënvizuar pamjaftueshmërinë e angazhimit të shoqërisë zvicerane si tërësi në këtë drejtim dhe se pritjet janë më të mëdha.
Nga ana tjetër, duke bërë fjalë po për pritjet, Iseni ka vënë në pah edhe faktin se pritjet dhe nevojat e diasporës nuk përkojnë me pritjet e qeverive dhe dikastereve që merren me diasporat. Si shembull ai ka përmendur problemin me kartonët e gjelbër të cilët edhe sot e kësaj dite iu imponohen mërgimtarëve duke hyrë në kufi, në Kosovë, fakt ky që i irriton tejmase diasporën kosovare.